Dayanışma mı? Bireyselleşme mi?

Son yıllarda hayatımızın merkezine yerleşen ekonomik kriz, yalnızca cebimizi değil, sosyal ilişkilerimizi de etkiliyor. Daha bireysel bir çağda mı yaşıyoruz, yoksa dayanışma kültürünün izleri hâlâ bizimle mi? Bu soruyu ekonomik zorlukların gölgesinde yeniden düşünmemiz gerekiyor.

Ekonomik çalkantılar, insanların kendi hayatlarına daha fazla kapanmasına yol açabiliyor. Kendi sorunlarına odaklanmak, hayatta kalma mücadelesi verirken diğerlerini ikinci plana itmek neredeyse doğal bir tepki haline geliyor. Yalnızlaşma hissi, “Benim sorunum başkasını ilgilendirmez” yaklaşımıyla birleşiyor. Peki bu bireysellik bizi nereye götürüyor?

Bireyselleşme, ekonomik krizlerin doğurduğu stres ve belirsizlikle birleştiğinde, derin bir yalnızlık duygusuna sebep olabiliyor. İnsanlar ekonomik sorunlarını paylaşmaktan çekiniyor, çünkü “başarısız” görünmek istemiyorlar. Sosyal medya ise bu yalnızlık hissini daha da körüklüyor. Herkes mutlu ve başarılı gibi görünürken, birey kendini eksik hissediyor.

Ancak bireyselleşmenin her zaman kötü bir şey olduğunu söylemek de doğru olmaz. Kendi ayakları üzerinde durmaya çalışmak, insanın yaratıcı gücünü  ve kendini keşfine yardım ediyor . Çünkü bireyselleşme, bazı durumlarda güçlü bir hayatta kalma mekanizması haline gelebiliyor. Ekonomik kriz dönemlerinde kendi sınırlarını keşfetmek, yaratıcı çözümler üretmek ve bireysel dayanıklılığı artırmak, bireyler için olumlu sonuçlar doğurabiliyor.  Bu süreçte, bireysellik ve yalnızlık arasındaki ince çizgiyi ayırt edebilmek önem kazanıyor.     

Türkiye’nin geçmişte de ekonomik krizlere ve zorlu koşullara tanık olduğunu biliyoruz. Ancak o dönemlerde insanların hayata bakışı ve yaşam felsefesi bugünkü kadar bireysellik odaklı değildi. Aile bağları, komşuluk ilişkileri ve toplumsal dayanışma, ekonomik sıkıntıların psikolojik etkilerini hafifletebiliyordu.

1970’lerde ve 90’larda yaşanan ekonomik krizlerde insanlar, günlük sorunlarını daha çok topluluk içinde çözmeye eğilimliydi. Örneğin, borçlanma yerine komşudan yardım istemek, düğünlerde imece usulü destek olmak veya aileyle birlikte yaşamak gibi geleneksel dayanışma yöntemleri vardı. Bu, bireylerin yalnızlık hissetmeden krizleri atlatmalarına yardımcı oluyordu. Tabii demek istediğim komşunuzdan ya da yakın arkadaşınızdan maddi yardım almak değil . Ya da iki kuşak ailenin bir arada yaşaması önerisi de günümüz için son derece zor şartlar oluşturur. Sadece manevi dayanışmanın verdiği pozitif etki bizleri sorunlarla başa çıkmada güçlendirecektir.

Bugün, bireysellik vurgusunun artması ve toplumsal bağların zayıflamasıyla bu durum değişti. Artık ekonomik sorunlar sadece maddi değil, derin psikolojik yükler de getiriyor. Özellikle sosyal medyanın hayatımıza girmesiyle “başarı” kavramı daha bireysel ve görünür bir hale geldi. İnsanlar ekonomik sıkıntılarını paylaşmak yerine saklamayı, kendilerini toplumun “başarılı” bir parçası olarak göstermeyi tercih ediyor. Bu da psikolojik baskıyı artırıyor.

Geçmişteki kuşakların yaşam felsefesi, daha çok “birlikte güçlü olma” anlayışına dayanıyordu. İnsanlar, kriz dönemlerinde bile küçük şeylerle mutlu olmayı ve kaynakları paylaşarak yaşamayı bir çözüm olarak görüyorlardı. Günümüzde ise bireysel başarı ve tüketim kültürü, insanların dayanışmadan uzaklaşarak yalnız başına ayakta kalmaya çalışmasına neden oluyor.

Bu fark, toplumsal dayanışma ve psikolojik direncin nasıl azaldığını gösteriyor. Oysa ekonomik zorluklarla baş etmenin en güçlü yollarından biri, dayanışma içinde olabilmek. Belki de geçmişten öğrenmemiz gereken şey, bireyselliği tamamen reddetmeden toplumsal bağları yeniden nasıl güçlendirebileceğimizi düşünmek olmalı.