657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile ilgili son gelişmeler, Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelikle birlikte yeniden gündeme geldi. Özellikle Ek 43. madde kapsamında devlet memurlarına yarı zamanlı çalışma hakkı tanınması, sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Peki, 657 sayılı kanun ne demek, bu kanunun ek 43. maddesi hangi hakları içeriyor ve yarı zamanlı çalışma şartları nelerdir?
657 Sayılı Kanun Ne Demek? Devlet Memurlarına Yönelik Temel Yasa Neleri Kapsar?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, kamu hizmetinde çalışacak kişilerin görev, yetki, sorumluluk ve haklarını detaylı şekilde düzenleyen temel yasal metindir. Bu kanun, devlet kadrosunda yer alacak memurların atanma kriterlerini, çalışma şekillerini, maaş, terfi, izin ve disiplin süreçlerini belirler. Aynı zamanda kamu görevlerinin şeffaflık, eşitlik ve liyakat ilkeleri doğrultusunda yürütülmesini sağlamayı hedefler.
657 sayılı kanun, sadece bir yönetmelik değil, devlet personel sisteminin anayasası niteliğindedir. Bu kanun ile kamu görevlilerinin iş güvencesi, çalışma koşulları ve sosyal hakları güvence altına alınmıştır. Son yapılan düzenlemeyle ise yarı zamanlı çalışma hakkı, kanuna Ek 43. madde ile resmen kazandırılmıştır.
657 Sayılı Kanun Ek 43. Madde Nedir? Devlet Memurlarına Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı Nasıl Verildi?
Ek 43. madde, 2016 yılında 657 sayılı kanuna eklenmiş olup, özellikle çocuk sahibi olan devlet memurlarına yönelik önemli bir sosyal destek mekanizmasıdır. Bu maddeye göre; doğum yapan ya da eşi doğum yapan memurlar, doğum izni veya babalık izni sonrasında, çocukları ilköğretime başlayana kadar olan süreçte yarı zamanlı çalışma talebinde bulunabilirler.
Ek 43. madde ayrıca, evlat edinen memurlar için de geçerlidir. Memur olmayan eşin çocuk evlat edinmesi durumunda dahi, memur eş bu haktan yararlanabilir. Ancak burada dikkat çeken nokta; memur, aynı çocuk için sadece bir kez bu haktan yararlanabilir ve tekrar tam zamanlı çalışmaya döndüğünde bu hakkı yeniden kullanamaz.
Devlet Memurlarına Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı Neleri Kapsıyor?
Yeni düzenlemeyle birlikte 657 sayılı kanun kapsamında çalışan memurlar, yarı zamanlı çalışmaya geçtiklerinde maaş, sosyal yardım ve diğer ödemelerde de değişiklikler yaşamaktadır. Yarı zamanlı çalışan memurların maaşları, çalıştıkları süre oranında ödenir. Örneğin haftalık 40 saatlik bir mesai yerine 20 saat çalışan bir memura, mali haklarının yarısı ödenir.
Bununla birlikte, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi gibi özlük haklarında da süreler yarı zamanlı çalışma doğrultusunda hesaplanır. Yani bir memur, tam zamanlı çalışmış gibi değil, yarı zamanlı süre kadar hizmet süresi kazanır.
657 Sayılı Kanun Kapsamında Kimler Bu Haklardan Yararlanabilir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi tüm memurlar, yani öğretmen, sağlık personeli, mühendis, zabıta, müfettiş, polis gibi kamu görevlileri bu haktan yararlanabilir. Ancak bu hakkın kapsamı, Cumhurbaşkanı kararıyla hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum ya da teşkilat bazında sınırlandırılabilir.
Bu nedenle her devlet memuru bu haktan otomatik olarak faydalanamayabilir. Özellikle görev türü gereği sürekli sahada olması gereken, hayati öneme sahip kamu hizmetlerini yürüten memurların bu haktan dışlanması mümkün olabilmektedir.
Yeni Yönetmelik Ne Diyor? 2025'te Neler Değişti?
2025 yılının "Aile Yılı" ilan edilmesinin ardından, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı öncülüğünde çıkarılan yeni yönetmelikle birlikte 657 sayılı kanunun Ek 43. maddesi daha etkin hale getirildi. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik sayesinde uygulama esasları netleştirildi.
Artık çocuk sahibi olan ebeveyn memurlar, doğum ya da evlat edinme sonrası izinlerini kullandıktan sonra, çocuğun ilköğretim yaşına gelmesine kadar devlet kurumlarına başvurarak yarı zamanlı çalışabilecek. Bu durum hem anne hem baba için geçerli. Üstelik memurun statüsü ne olursa olsun, devlet bu talebi yasal zeminde değerlendirmekle yükümlü.
Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı Ne Zaman Başlıyor?
Ek 43. madde kapsamında yarı zamanlı çalışmaya başlamak isteyen bir memur, talebini yazılı şekilde bildirerek başvuru yapar. Başvurunun yapıldığı ayı takip eden ay başından itibaren, yarı zamanlı çalışma süreci başlatılır. Aynı şekilde memur, tam zamanlı sisteme geri dönmek istediğinde, yine bir dilekçeyle bu talebini iletir ve takip eden ay başında normal çalışma sürecine geçebilir.
Devlet Memurları İçin Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı Neden Önemli?
Günümüzde çalışan anne ve babaların yaşadığı en büyük zorluklardan biri, çocuk bakımı ve iş hayatı arasında denge kurmaktır. 657 sayılı kanunun ek 43. maddesi, tam da bu noktada aile yapısını destekleyici bir düzenleme olarak devreye giriyor. Ebeveynlere çocuklarının büyüme sürecinde daha fazla zaman ayırabilme fırsatı sunarak, aile bağlarının güçlenmesini amaçlıyor.
Ayrıca devletin bu hakkı tanıması, özel sektör işverenleri üzerinde de sosyal sorumluluk baskısı oluşturarak, benzer uygulamaların yaygınlaşmasına zemin hazırlayabilir.
