Türkiye’de uzun süredir tartışma konusu olan Suriyelilerin geçici koruma statüsü ile ilgili hükümet cephesinde kritik bir değişim süreci başlıyor. 8 Aralık 2024’te Suriye’de savaşın sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gözler, Türkiye'de kalan milyonlarca Suriyeliye çevrilmişti. Son bir yılda yaklaşık 600 bin kişi ülkesine dönerken, halen 2 milyon 370 bin Suriyelinin geçici koruma kapsamında Türkiye’de yaşadığı bildirildi. Geri dönüşlerin yavaş ilerlemesi, Ankara’yı yeni ve daha sert adımlar atmaya itti.
Erdoğan’dan kademeli dönüş talimatı: Zorla değil, teşvikle geri dönüş
Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulan raporlarda Avrupa’daki örnekler gösterilerek, geçici koruma statüsünün tek seferde kaldırılması önerildi. Ancak Erdoğan, Türkiye'nin 2011’den bu yana sürdürdüğü “gönüllü geri dönüş” ilkesine bağlı kalınacağını ifade ederek ani ve zorlayıcı adımlara karşı çıktı. Bu nedenle geçici koruma statüsünün kademeli şekilde sonlandırılması ve bu sürecin sosyal, ekonomik ve güvenlik politikalarıyla desteklenmesi kararlaştırıldı.
Ücretsiz sağlık hizmeti sona erdi: Katkı payı dönemi başladı
Sürecin ilk adımı olarak, geçici koruma kapsamındaki Suriyelilere sunulan ücretsiz sağlık hizmetleri 2025 itibarıyla tamamen kaldırıldı. Yeni düzenlemeye göre, Suriyeliler artık sağlık hizmetlerinden faydalanmak için katkı payı ödemek zorunda. Bu karar, hem sağlık sistemi üzerindeki yükün azaltılması hem de gönüllü dönüşlerin hızlanması açısından kritik bir hamle olarak değerlendiriliyor.
İkamet izni olmayanlar kaçak sayılacak
Asıl büyük değişiklik ise geçici koruma statülerinin tamamen kaldırılmasıyla başlayacak. Yeni dönemde Suriyeliler, Türkiye’de kalmaya devam etmek için ikamet iznine tabi olacak. Ancak bu izni almak, birçok Suriyeli için oldukça zor olacak gibi görünüyor. İkamet izni için düzenli gelir, kira sözleşmesi, sağlık sigortası ve yeterli maddi imkân gibi kriterler aranacak. Bu şartları karşılayamayanlar ya ülkelerine dönecek ya da resmi olarak “kaçak” konuma düşecek.
BM destekli dönüş planı devreye giriyor
Geri dönüşlerin sadece iç düzenlemelerle değil, uluslararası destekle de hızlandırılması hedefleniyor. Bu kapsamda, Birleşmiş Milletler (BM) fonlarının devreye alınması gündemde. Ülkesine dönmek isteyen Suriyelilere maddi destek ve yol masraflarının karşılanması gibi teşvikler sunulacak. Bu fonlarla dönüş sürecinin daha sürdürülebilir ve gönüllülük esasına uygun şekilde yürütülmesi planlanıyor.
Gözler yeni düzenlemelerde: Kalmak mı, dönmek mi?
İlgili bakanlıkların ve kurumların, geçici koruma statüsünün kademeli olarak kaldırılması ve yeni oturma izinleri düzenlemeleri üzerinde çalıştığı belirtiliyor. Önümüzdeki dönemde, milyonlarca Suriyeliyi etkileyecek bu kararların hayata geçirilmesiyle birlikte, Türkiye’de kalmak isteyen Suriyelilerin sosyal uyumdan ekonomiye kadar birçok alanda daha sıkı denetime tabi tutulacağı öngörülüyor.
